Педагогикалық этика туралы ереже

ҚР Білім және ғылым министрінің 11.05.2020 жылғы №190 педагогикалық этиканың кейбір мәселелері туралы бұйрығымен бекітілген педагогикалық этика ережелері

1 тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Педагогикалық әдеп қағидалары (бұдан әрі - педагогикалық әдеп) "білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының және "педагог мәртебесі туралы" 2019 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының ережелеріне сәйкес әзірленді, сондай-ақ жалпыға бірдей танылған адамгершілік қағидаттарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының нормаларына негізделген.

2. Педагогикалық этика-білім беру ұйымдарының педагогтері басшылыққа алатын педагогикалық этиканың жалпы принциптері мен нормаларының жиынтығы.

3. Педагогтердің педагогикалық этика ережелерін білуі және сақтауы олардың кәсіби қызметі мен еңбек тәртібінің сапасын бағалау критерийлерінің бірі болып табылады.

4. Педагогикалық этика мәтіні білім беру процесіне қатысушылар үшін қолжетімді жерде орналастырылады.

5. Педагогке қатысты талқылаулар және олардың негізінде қабылданған шешімдер оның жазбаша келісімімен ғана жария етілуі мүмкін.

2 тарау. Педагогикалық этиканың негізгі принциптері

6. Педагогикалық этиканың негізгі принциптері:

1) адалдық: педагогтің адалдығы оның оқыту мен тәрбиелеу нәтижесі үшін жауапкершілігін, өз қызметінде түзетулер енгізе білуін, сынға және рефлексияға қабілеттілігін дамытуды, білім алушылар мен тәрбиеленушілердің, олардың ата-аналарының (заңды өкілдерінің), әріптестерінің кез келген пікірлеріне ашықтығын көздейді;

2) адалдық: педагогтің адалдығы оның бағалау қызметінің ашықтығын, өзі құратын білім беру ортасының ашықтығын болжайды. Адалдық педагогке білім алушылар мен тәрбиеленушілердің, олардың ата-аналарының (заңды өкілдерінің), әріптестерінің құқықтарын бұзуға тыйым салады;

3) тұлғаның ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеу: Педагог білім алушылар мен тәрбиеленушілердің, олардың ата-аналарының (заңды өкілдерінің), оның кәсіби назарының объектісіне айналатын адамдардың ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтейді, олармен қарым-қатынаста әдепті болады. Ол баланың дамуын шын жүректен тілейді, оған әрдайым көмекке келуге дайын, оның жеке өсуіне ықпал ету мақсатында білім алушы мен тәрбиеленушінің жетістіктерін (сәтсіздіктерін) бағалауда нәзіктікті қамтамасыз етеді. Білім беру процесіне қатысушыларға қатысты физикалық, моральдық және психологиялық зорлық-зомбылық әдістерін қолдануға жол берілмейді;

4) патриотизм: Педагог өзінің Отаны - Қазақстан Республикасына, тарихына, дәстүрлері мен тіліне адал және сүйіспеншілікпен қарайды. Қазақстан Республикасының мәдени және тарихи дәстүрлерін сақтайды, бұл қатынасты білім алушылар мен тәрбиеленушілерге береді.

5) жалпыадамзаттық құндылықтарды құрметтеу және толеранттылық: жалпыадамзаттық құндылықтардың басымдығын мойындай отырып, педагог әрбір ұлттық мәдениеттің ерекшеліктеріне, құндылықтары мен қадір-қасиетіне құрметпен қарайды. Педагог ұлтаралық қатынастар мәдениетін тәрбиелейді, білім алушыларда жасына, жынысына, тіліне, ұлтына, дініне, азаматтығына, тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына немесе кез келген өзге де мән-жайларға қарамастан барлық ұлттардың және барлық адамдардың құқықтары мен қадір-қасиетін құрметтеуді оятады; Мұғалімнің толеранттылығы білім алушылар мен тәрбиеленушілерге, олардың ата-аналарына (заңды өкілдеріне) төзімділікті, олардың әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге, мәдениетке, сенімге, туған жеріне және тұрғылықты жеріне төзімділікті, сондай-ақ жұмыста білім алушылар мен тәрбиеленушілердің кемшіліктерін түсіну және ескеру қабілетін болжайды. Мұғалім мектеп ұжымында сенім мен Құрмет климатын қалыптастыруға ықпал етеді;

6) кәсіби ынтымақтастық: Педагог мамандықтың беделіне қамқорлық жасайды, әріптестерінің ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтейді, мұғалімнің беделіне нұқсан келтіретін әрекеттерге жол бермейді. Әріптестерінің сенімін қандай да бір түрде теріс пайдалануға, олардың кәсіби міндеттерін орындауға кедергі келтіруге, оларға қандай да бір зиян келтіруге жол берілмейді. Педагог әріптестеріне теориялық және әдістемелік шеберлік деңгейін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін дамытуға жәрдем көрсетеді, қиындыққа тап болған әріптестеріне көмекке келеді. Кәсіби ынтымақтастық өтірік пен әділетсіздікке сылтау бола алмайды;

7) кәсіби дамудың үздіксіздігі: Педагог өзінің кәсіби шеберлігін, зияткерлік, шығармашылық және жалпы ғылыми деңгейін жетілдіреді.

3-тарау. Педагогикалық этиканың негізгі нормалары

7. Қызметтік және қызметтік емес уақытта педагогтар:

1) педагогикалық әдептің негізгі қағидаттарын сақтайды;

2) білім алушылар мен тәрбиеленушілерді жоғары адамгершілік рухында тәрбиелеуге, ата-аналарға, этномәдени құндылықтарға құрметпен қарауға, қоршаған әлемге ұқыпты қарауға ықпал етеді;

3) білім алушыларға Қазақстан Республикасының Отанына құрметпен қарауды сіңіреді, патриотизм рухын оятады.

4) Қазақстан Республикасы педагогінің жоғары атағының беделін түсіруге қабілетті іс-әрекеттер жасауға жол бермейді;

5) өзінің қызметтік міндеттерін адал және сапалы орындайды;

6) өзінің кәсіби шеберлігін үздіксіз жетілдіреді, өзін-өзі тәрбиелеумен және өзін-өзі жетілдірумен белсенді айналысады;

7) еңбек тәртібін мүлтіксіз сақтайды;

8) білім беру ұйымының мүлкіне ұқыпты қарайды және оны жеке мақсатта пайдаланбайды;

9) Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жөнінде шаралар қабылдайды, өзінің жеке мінез-құлқымен адалдықтың, бейтараптық пен әділдіктің үлгісін береді;

10) қызметтік ақпаратты пайдакүнемдік және өзге де жеке мақсаттарда пайдалануға жол бермейді;

11) жеке мысалмен ұжымда тұрақты және оң моральдық-психологиялық жағдай жасауға ықпал етеді;

12) өздерінің қызметтік міндеттерін атқару кезеңінде киімдегі іскерлік стильді ұстанады;

13) өз педагог мәртебесін пайдакүнемдік және өзге де жеке мақсаттарда пайдаланудан аулақ болады;

14) өз қызметінде Академиялық адалдық қағидаттарын мүлтіксіз сақтайды, оның ішінде академиялық ортадағы адалдық пен өзара сыйластықты қалыптастыратын негізгі институционалдық құндылық ретінде академиялық адалдықты қамтамасыз ету, педагогтің академиялық мәдениетті қалыптастыруға ықпал ететін тәлімгер ретінде өзінің білім алушылары мен тәрбиеленушілеріне құрмет көрсетуі, білім беру процесіне қатысушыларды академиялық адалдықтың жоғары стандарттарын ілгерілетуге және қорғауға көтермелеуі және ынталандыруы. педагогтің пәннің нақты саясатын, білім алушылардан күтілетін талаптарды айқындауы, білім алушылардың жауапкершілігін қамтамасыз ету және олардың академиялық адалдық қағидаттары мен стандарттарын бұзғаны үшін қолданыстағы шараларды қабылдау, білім алушыларға білім беру, әлеуметтік және психологиялық қолдау көрсететін және академиялық адалдықты көрсетуге мүмкіндік бермейтін академиялық орта құру;

15) бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде интернет-басылымдарда материалдар жариялайды, жеке тұлға ретінде өз атынан ғана жария сөйлейді, бұл ретте пікірталас жүргізуді дұрыс нысанда қамтамасыз етеді, сындарлы емес сын мен этикаға жат сөздерден қалыс қалады, жариялауға рұқсат етілмеген қызметтік ақпаратты жария етпейді, қоғамдағы педагогтің жоғары атағына нұқсан келтірмейді;

16) білім беру ұйымы атынан көпшілік алдында сөйлеген сөздерін, БАҚ жарияланымдарын осы ұйымның басшысымен келіседі;

17) әлеуметтік желілерде тексерілмеген және (немесе) дұрыс емес және (немесе) этикалық емес ақпаратты таратпайды, қоғамда педагогтің жоғары атағын нығайтуға ықпал етеді;

18) Білім және ғылым саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға ықпал етеді;

19) білім алушы мен тәрбиеленушінің табыстарының (сәтсіздіктерінің), оның әлеуметтік жағдайының, ата-анасының (заңды өкілдерінің) жұмыс орнының құпиялылығын қамтамасыз етеді және осы мәліметтер кәмелетке толмаған білім алушының және (немесе) тәрбиеленушінің ата-анасының (заңды өкілдерінің) жазбаша келісімімен не кәмелетке толған білім алушының және (немесе) тәрбиеленушінің жазбаша келісімімен ғана жария етіледі.

8. Білім беру процесіне қатысушылармен қарым-қатынаста педагогтар:

1) жасына, жынысына, ұлтына, дініне, азаматтығына, тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына немесе кез келген өзге де мән-жайларға қарамастан адамның құқықтарын, ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтейді;

2) білім беру процесіне қатысушыларға аты-жөні бойынша, құрметті нысанда, сондай-ақ жалпы қабылданған моральдық-этикалық нормаларды сақтай отырып жүгінеді, білім беру процесіне қатысушылардың есімдерін жазуда және айтуда ерікті бұрмалау фактілеріне жол бермейді;

3) білім беру процесіне қатысушыларға қатысты қаржылық және өзге де бопсалау фактілеріне жол бермейді, өз әріптестері тарапынан мұндай әрекеттердің жолын кесу жөнінде күш салады;

4) өз іс-әрекеттерімен қоғам тарапынан негізделген сынға себеп бермейді, оған шыдамдылықпен қарайды, кемшіліктерді жою және кәсіби қызметін жақсарту үшін сындарлы сынды қолданады;

5) білім беру процесіне қатысушыларға кәсіби қолдау көрсетеді;

6) педагогикалық әдепті бұзғаны үшін шағымданған адамдарды кемсітуге болмайды;

9. Әріптестерімен қарым-қатынаста педагогтер: 1) жалпы қабылданған моральдық-этикалық нормаларды сақтайды, сыпайы және дұрыс;

2) басқа Педагогтің кәсіби біліктілігіне көпшілік алдында күмән келтірмейді.

3) негізсіз және дәлелсіз шағымдар мен өтініштерден бас тартады, педагогикалық әдепті бұзғаны үшін шағым жасаған адамға қарсы жауап шараларын қолданбайды.

10. Педагогикалық әдепті бұзғаны үшін педагогтер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жауапкершілікке тартылады.

11. Педагогикалық әдепті сақтау мониторингін Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен білім беру ұйымының Педагогикалық әдеп жөніндегі тиісті кеңестері жүзеге асырады.